door

Pauline Slot

Diversiteit en inclusie. Hoe zorg je ervoor dat ieder kind erbij hoort?

Het is maandagochtend. De kinderen druppelen langzaam de voorschool binnen. Emin en Enes duiken bij binnenkomst meteen de poppenhoek in. De meisjes zoeken elkaar altijd op en spelen graag samen.  Ze gaan dan helemaal op in hun fantasiespel en spreken daarbij wisselend Turks en Nederlands. Ze maken veel plezier samen.

Diversiteit

Ieder kind wil zich gezien en gehoord voelen – erbij horen. Dit geldt voor Nederlandse kinderen en ook, misschien nog wel meer, voor kinderen van verschillende culturele achtergronden of die thuis een andere taal spreken. Hoe zorg je ervoor dat álle kinderen het gevoel hebben dat zij erbij horen in de groep?

Als je kijkt naar het bovengenoemde voorbeeld, hoe zou je dan het beste kunnen reageren? De kinderen lekker laten spelen? Of interesse tonen in hun spel en in hun taalgebruik (zowel Turks als Nederlands)? Een ander, Nederlands, kindje vragen om mee te spelen en kijken wat er gebeurt? Of tegen de kinderen zeggen dat er Nederlands gesproken moet worden? Om daar een antwoord op te kunnen geven moeten we eerst nagaan waarom de kinderen Turks spreken in hun spel.

Van veiligheid naar inclusie

Mensen zoeken gelijkgestemden op en dat geldt ook voor kinderen. Probeer je eens voor te stellen dat je als Turks kind voor het eerst naar de voorschool gaat en amper een paar woorden Nederlands spreekt. Alles is nieuw en spannend. Je kunt niet goed volgen wat er allemaal gebeurt. Je zoekt steun en herkenning en vindt dit bij een kindje die dezelfde taal spreekt. Steun en herkenning is essentieel voor het welbevinden en gevoel van veiligheid van een kind. Pas als een kind zich veilig voelt, kan het zich verder ontwikkelen en bijvoorbeeld ook de Nederlandse taal leren.

Vier tips om inclusie te bevorderen:

1. Erken de thuistaal van kinderen als onderdeel van hun identiteit. Sta open en maak gebruik van andere thuistalen als dit functioneel is, bijvoorbeeld om een kind zich veilig te laten voelen, of om van elkaar te leren, zoals in verschillende talen leren hoe je “kip, koe of schaap” zegt. Leg daarnaast uit dat Nederlands de taal van ons allemaal is.
2. Praat met elkaar over verschillen en overeenkomsten tussen mensen. Dit kan gaan over uiterlijke kenmerken, zoals haarkleur of kleur ogen. Maar probeer iets verder te gaan door het vooral te hebben over dingen die niet direct zichtbaar zijn, zoals een hobby of iets dat een kind graag doet. Doe dit vanuit een open en gender neutrale houding (vermijd stereotypering op basis van geslacht of culturele achtergrond). Hierdoor kan het inlevingsvermogen en de empathie van kinderen bevorderd worden.
3. Biedt activiteiten of spel aan waarin kinderen samen als groep bezig zijn en moedig kinderen aan om elkaar te helpen en samen te werken. Zo kan iedereen ervaren dat hij/zij erbij hoort.
4. Bekijk je (spel)materiaal eens kritisch. Kunnen alle kinderen van verschillende achtergronden zich hiermee identificeren? Komen er mensen van verschillende achtergronden voor in de boeken die je leest? Zijn er meerdere huidskleurtinten voor het kleuren of verven?

Gemengde groep

In veel groepen zitten kinderen van verschillende culturele en talige achtergronden. Om ervoor te zorgen dat ieder kind zich gezien en gehoord voelt, is het belangrijk om niet alleen aandacht te besteden aan de verschillen tussen kinderen, maar ook stil te staan bij de overeenkomsten. Het is belangrijk om kinderen de boodschap te geven dat alle (andere) thuistalen belangrijk zijn en bijdragen aan wie ze zijn en waar ze vandaan komen. Tegelijkertijd is het Nederlands de taal die alle kinderen in de voorschool met elkaar verbindt. Om die reden is het ook belangrijk dat kinderen Nederlands met elkaar spreken. Leg dit uit aan kinderen en gebruik de thuistaal als ondersteuning om van elkaar en met elkaar te leren. Toon interesse in de verschillende thuistalen en gebruik ze in het leren van Nederlands. Hang bijvoorbeeld een woordenlijst op van veel voorkomende woorden in de voorschool in alle verschillende talen die gesproken worden door de kinderen (vraag ouders om hulp om deze lijst te maken).

Diversiteit betekent het erkennen dat er verschillen zijn tussen mensen. Inclusie betekent het omarmen van die verschillen en zorgen dat iedereen erbij hoort. Wees je hiervan bewust als pedagogisch professional en probeer vooral te bedenken waarom kinderen doen wat ze doen, zodat je ze nog beter kunt ondersteunen.