door

Ruth Heuvelman - Kroon

Wat werkt bij VVE?

Een aantal jaren terug was het volop in het nieuws: VVE werkt niet! Dat zorgde voor heel wat opschudding en helaas onterecht. Het doel van VVE (voor- en vroegschoolse educatie) is om ‘doelgroepkinderen’, peuters en kleuters met een mogelijke (taal)achterstand beter voor te bereiden op de basisschool en op groep 3 om zo ook hen een goede start te geven. Vanuit de praktijk kwamen veel ontmoedigde reacties van pedagogisch medewerkers en leerkrachten: ‘Hebben we het dan allemaal voor niks gedaan?’.

De beroepskracht maakt het verschil!

De uitkomsten van de verschillende onderzoeken bleken gelukkig iets genuanceerder te zijn: pedagogisch medewerkers en leerkrachten kunnen juist het verschil maken bij voor- en vroegschoolse educatie! En er zijn nog meer factoren die bijdragen aan de kwaliteit van VVE.

Het belang van werken in kleine groepen

Het handelen van de beroepskracht is bepalend voor het effect van VVE op de ontwikkeling van kinderen [1]. Kinderen in groepen waar de pedagogische medewerker of leerkracht relatief veel ontwikkelingsstimulerende activiteiten (zoals feedback geven op het proces, redeneren met kinderen door het stellen van denkvragen) aanbiedt en begeleidt ontwikkelen zich sneller dan kinderen in groepen waar de beroepskracht minder van dit soort activiteiten aanbiedt. Het is belangrijk om vooral met kinderen in kleine groepen te werken. Kinderen kunnen daarin makkelijker zelf verbaal bezig zijn en de beroepskracht kan de activiteiten beter aanpassen aan het ontwikkelingsniveau van de kinderen.

Positieve effect van gemengde groepen

Ook de groepssamenstelling kan een positieve invloed hebben op de uitkomst van VVE. Het blijkt dat de deelnemende kinderen, vooral in de kleutergroepen, zich sneller ontwikkelen in gemengde groepen (kinderen zonder- en met (taal)achterstand) dan in niet gemengde groepen. Het positieve effect van gemengde groepen lijkt vooral te verlopen via interactie met groepsgenootjes. Op deze manier kunnen kinderen die nog niet taalvaardig zijn zich optrekken aan andere, meer taalvaardige, kinderen in de groep.

Welke factoren dragen bij aan de kwaliteit en effectiviteit van VVE?

Het ondersteuningstraject GOAB [2] (gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid) heeft de meest recente (inter)nationale onderzoeken naar de kwaliteit en opbrengsten van VVE samengevat. Ze hebben daarbij ook gekeken naar de omvang en kwaliteit van deze onderzoeken. De uitkomsten zijn verwerkt in de factsheet ‘Wat werkt in VVE? ’[3]. Er is gezocht naar factoren die van invloed zijn op de kwaliteit van de uitvoering en naar de effectiviteit van VVE. Deze factoren zijn geordend op de verschillende niveaus van kind, ouders, beroepskracht en aanbod tot groep, organisatie en gemeente.

Daarbij vallen de volgende zaken op:
• Kinderen uit gezinnen met een grotere achterstand (lage sociaal-economische status, lage opleiding en niet-westerse achtergrond) profiteren meer van VVE dan andere kinderen.
• Het betrekken van ouders bij de ontwikkeling van kinderen is effectief.
• Professionalisering en bijscholing van beroepskrachten draagt bij aan een hogere educatieve kwaliteit. Educatieve kwaliteit is het actief en bewust stimuleren van de cognitieve ontwikkeling van jonge kinderen, bijvoorbeeld door het geven van feedback op het proces.
• Een hogere educatieve kwaliteit van de pedagogische medewerkers zorgt er vervolgens weer voor dat de kinderen zich beter ontwikkelen.

Kijken naar wat werkt bij VVE

Gelukkig blijkt er veel wel te werken bij VVE. Zoals ontwikkelingsstimulerende activiteiten, kleine groepen, gemengde groepen, professionalisering, het betrekken van ouders en het stimuleren van de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Laten we dan dus vooral ook (blijven) kijken naar wat wel werkt bij VVE en dat inzetten en gebruiken om zo alle jonge kinderen een goede start te bieden in hun school- en carrière loopbaan!

Wil je meer lezen over wat werkt bij VVE?

Wat werkt in VVE

Wat maakt VVE effectief

De leidster en leerkracht doet ertoe