door

Melissa Be

Hoe laat je een nieuw kind wennen op de groep?

De bel gaat. Ouders nemen afscheid en de kinderen nemen plaats in de grote kring. Ik loop naar Nadiya toe die zich huilend vastklampt aan haar moeder. Ze is voor het eerst bij ons in de klas. Ik kijk haar aan en stel haar gerust door uit te leggen wat we vandaag gaan doen. Vervolgens nemen we zwaaiend afscheid van moeder. Ik neem Nadiya op schoot en leg aan de rest van de groep uit waarom ze zo verdrietig is. ‘Weet je nog dat je zelf voor het eerst hier op school kwam? Wat kunnen we nu doen voor Nadiya?’ Kinderen komen dan met machtige ideeën: een knuffeltje laten vasthouden, een slokje water geven of ‘ze mag wel naast mij zitten juf!’. – Nicolette Rötger, leerkracht groep 1 / 2 van een Vreedzame school [1] in Amsterdam.

Bij het wennen op de groep reageren kinderen heel verschillend. De ene peuter of kleuter stort zich op het speelgoed, anderen blijven stil in een hoekje zitten. Ook kunnen zij in een bepaalde periode opnieuw moeite hebben met het nemen van afscheid. Aandacht voor het wenproces van nieuwe kinderen op de groep draagt bij aan hun gevoel van veiligheid. Het zorgt ervoor dat een kind zich op zijn gemak voelt. En een kind moet zich eerst op zijn gemak voelen, voordat hij überhaupt tot ontwikkeling kan komen. Maar hoe kun je als leerkracht het wenproces bevorderen van nieuwe kinderen? En hoe kun je aan kinderen zien dat zij zich veilig voelen op de groep? In dit blog worden inzichten gedeeld vanuit wetenschap en praktijk. Nicolette Rötger, leerkracht groep 1 / 2 van de Barbaraschool, een Vreedzame school in Amsterdam, deelt haar ervaringen.

Ouders gerust stellen

Niet alleen voor kinderen, maar ook voor ouders kost het tijd om te wennen aan een nieuwe school. Ook zij vinden het spannend om de nieuwe omgeving van hun kind te leren kennen. Dat kinderen nog moeten wennen zie je vaak aan hun houding. Als een ouder wat onzeker binnenstapt, dan stapt een kind helemaal onzeker binnen. Dat is wat we vaak zien. Ze klampen zich bijvoorbeeld vast aan de benen. Neem dus bij de intake echt de tijd om kennis te maken met ouders. Waar komen zij vandaan? Wat zijn hun belangen en perspectieven? En komen deze overeen met die van de school? Ouders die wat meer moeite hebben met het nemen van afscheid laat je iets langer in de klas, zodat zij bijvoorbeeld kunnen zien hoe Vreedzaam het eraan toe gaat in de kring. Wat je bij kleuters merkt is dat ze heel erg zorgzaam naar elkaar toe zijn en juist het positieve (opstekers) willen benoemen. We zijn heel erg van de grapjes, soms nemen kinderen een fop spin mee. Ouders vinden het fijn om even de sfeer te kunnen proeven.

Een vast afscheidsritueel

Een vast ritueel tijdens het afscheid, bijvoorbeeld door te zwaaien, geeft kinderen houvast. Laat een ouder nooit stiekem weggaan en leg tijdens de intake het belang uit van een kort en duidelijk afscheidsritueel. Kinderen kijken naar de reactie van personen uit hun naaste omgeving bij het beoordelen van een nieuwe omgeving, aldus ontwikkelingspsycholoog Steven Pont [2]. Ouders kunnen onbewust bijdragen aan het gevoel dat school vervelend is, bijvoorbeeld door te lang te blijven hangen. Ouders kunnen gerust even bij hun kind blijven, maar het afscheid moet kort en duidelijk zijn, ook wanneer het kind huilt. Wanneer een ouder rust en vertrouwen uitstraalt, zal een kind zich sneller veilig voelen in de nieuwe omgeving.  Het is dus een kwestie van eerst de ouders even gerust stellen en dan volgen de kinderen vanzelf.

‘Je mag er zijn’

De één komt met een lach binnen, de ander huilt en het mag er allemaal zijn. Wanneer een kind heel verdrietig of bang is, dan benoem je dat. Een nieuwe omgeving is spannend voor iedereen. Het helpt wanneer iemand je ziet en je gevoel erkent. Jonge kinderen, die de nieuwe situatie nog niet kunnen overzien, zoeken soms letterlijk naar houvast, iets vertrouwds, zoals een knuffel/speelgoed

Stemmen op je favoriete boek

van huis of iemand om zich aan vast te klampen. Door de emoties van kinderen te benoemen voelen zij zich begrepen en gehoord. Daarnaast is het belangrijk om de routines elke keer opnieuw te benoemen en andere kinderen bij het wenproces te betrekken. We koppelen ze aan een ander kind (maatje) in de klas, want wat is er nu fijner dan het hebben van een vast aanspreekpunt. Als de juf even bezig is kunnen ze nog steeds bij iemand terecht voor vragen. En dat helpen van elkaar gaat hier nu automatisch. Ze laten bijvoorbeeld de wc zien, leggen uit dat je eerst een ketting om moet doen en dat je mag stemmen op welk boek je het liefst wilt lezen. Wanneer het nog niet duidelijk is geef je als leerkracht extra uitleg.  

Tips voor het bevorderen van het wenproces:

• Investeer in de relatie met ouders en stel hen gerust. Maak uitgebreid kennis tijdens de intake en stem verwachtingen tussen ouders en school af. Deel positieve ervaringen met ouders, bijvoorbeeld door hen af en toe een foto te sturen. Zodra het kind met een glimlach ergens speelt maak ik een foto voor de ouder. Dan zie je eigenlijk al op de tweede dag dat ouders en kinderen er wat vrolijker in staan.
• Hecht waarde aan routines en herhaal deze. Informeer ouders over het belang van een vast afscheidsritueel. Laat hen dus nooit stiekem weggaan, maar neem samen met het kind zwaaiend afscheid. Wanneer je merkt dat een kind zijn ouder mist, kunnen foto’s van de dagindeling (dagritmekaarten) helpen. Wijs aan met welke activiteit het kind bezig is, benoem wat jullie nog gaan doen en wanneer het kind wordt opgehaald door de ouder.
• Laat kinderen iets vertrouwds van huis meenemen, zoals een knuffel of speelgoed.
• Sta open voor het wengedrag van een kind en benoem wat je ziet. Als een kleuter bijvoorbeeld moeite heeft om zelfstandig te werken, mag hij even spelen in de hoek. Zo lang je dit maar uitlegt aan de klas. Kleuters begrijpen dit gelijk.
• Betrek andere kinderen bij het wenproces en geef het nieuwe kind een maatje die hen wegwijs kan maken.

Er zijn dus verschillende manieren om een nieuw kind te laten wennen en de veiligheid op de groep te stimuleren. Kijk goed naar de individuele behoeftes en speel daar op in. Wanneer kinderen gewend zijn merk je dat kinderen vrolijker binnenstappen, vaak al met een enorme glimlach op hun gezicht. Kinderen die pas net 4 zijn roepen ‘Ik ben er weer hoor juf!!’ Of ze gooien hun tas in de mand, omdat ze zo snel mogelijk willen zitten en beginnen. Ze zoeken hun vriendjes op of duiken de hoek in, omdat ze weten wat ze kunnen doen. Dan weet ik dat het goed zit.