Blog
Kinderen geen risico’s laten nemen is een risico
Nu de vakantie gestart is, kan er weer volop gespeeld worden en is het goed om stil te staan bij hoe dat spelen eruit mag zien. Wat willen we dat het spelen onze kinderen en jongeren brengt?
Ik kwam een mooi citaat tegen van ontwikkelingspsycholoog Steven Pont: “Bijna niets in de opvoeding van een kind is zo risicovol als het kind beschermen tegen het mogen nemen van risico. Immers, als het leven vol risico is (en dat is het…) en de kindertijd is het trainingsveld van het leven, dan kun je op dat trainingsveld maar beter met de dingen oefenen die je later nodig hebt.”
Risico’s vermijden en overbescherming
We hebben als professionals op scholen en in de kinderopvang (en als ouders) vaak de neiging om kinderen teveel te beschermen. We willen de kinderen aan het eind van de dag graag zonder schrammen weer aan de ouders meegeven. Dit is op de korte termijn misschien handig, maar op de lange termijn niet. We ontnemen kinderen de kans om zich goed te ontwikkelen als we allerlei beperkingen opleggen in het spel.
De meerwaarde van risico’s
Als we als professionals en ouders, erin slagen dat onze kinderen uitdagingen aan durven te gaan en dat ze geloven dat ze onzekere situaties aankunnen, dan leggen we de basis voor levenslang leren. Het kind weet dan ‘Ik kan het zelf’. Het maakt kinderen sterker als zij risico’s en angsten (leren) overwinnen. Door ze de kans te geven om risico’s te nemen in hun spel, ontwikkelen kinderen zelfredzaamheid en veerkracht, zo blijkt ook uit onderzoek van Martin van Rooijen.
Kinderen ontwikkelen allerlei vaardigheden door risicovol spel. Zij leren beter omgaan met gevaar, leren risicovolle situaties beter inschatten en maken daardoor uiteindelijk in gevaarlijke situaties betere en veiligere keuzes.
Risicovol spel
Kinderen zijn van nature geneigd grenzen op te zoeken en te kijken hoe ver ze kunnen. Een kind geniet er bijvoorbeeld van om steeds vanaf een trede hoger naar beneden te springen. Zo groeit een kind, met soms een schram of een blauwe plek. Bij risicovol spel kun je denken aan spel op hoogte, spel met snelheid en spel met gevaarlijke voorwerpen.
Spelen op hoogte, zoals in bomen klimmen, balanceren op muurtjes en van speeltoestellen springen, is goed voor de motorische vaardigheden. Kinderen worden er sterk van, ontwikkelen ruimtelijk inzicht en leren om diepte en snelheid in te schatten.
Spel met snelheid, zoals rennen, (van bergen) fietsen, steppen, skaten en schommelen, is goed voor de conditie en het ontwikkelen van ruimtelijk inzicht.
Het spelen met gevaarlijke voorwerpen, als stokken, messen, een zaag, hamers en spijkers, touwen en pijl en boog, geeft kinderen zelfvertrouwen en ook hier leren ze vaardigheden die van pas komen in het dagelijks leven.
We moeten als leerkrachten, pedagogisch medewerkers en ouders onze grenzen verleggen en de risico’s omarmen, om een goede ontwikkeling van onze kinderen te stimuleren. Laten we deze kans aangrijpen en de ruimte geven aan risicovol spel.
Tips
Ontwikkel een visie
Als je als school of kinderopvang aan de slag wil met risicovol spel is het goed om een visie te ontwikkelen op risicovol spel.
– Ga eerst met elkaar in gesprek over wat jullie willen bereiken met het risicovol spel. Wat moet het de kinderen brengen?
– Ga dan in gesprek over jullie persoonlijke grenzen. Wat vinden jullie wel en niet toelaatbaar in het (risicovol) spel? Het is niet nodig dat jullie het hier eens over worden. Er mogen best wat verschillen bestaan.
– Ga in gesprek met de kinderen. Wat willen zij dat het spel hen brengt? Wat vinden zij wel en niet toelaatbaar in het (risicovol) spel?
Zoek inspiratie
Laat je inspireren door andere scholen of kinderopvang die hierin al veel ontwikkeld hebben. Lees bijvoorbeeld dit artikel over BSO A@penSt@art https://www.skdd.nl/over-ons/laatste-nieuws/635-risicovol-spel
Laat je inspireren door de Denen. Deense pedagogen en de Deense overheid vinden risicovol spel heel normaal.
Ga in gesprek met ouders, bijvoorbeeld tijdens een thema avond
Leg aan ouders uit waarom risicovol spel goed is voor de ontwikkeling van hun kind. Vraag aan ouders hoe zij thuis omgaan met risicovol spel. Verwijs ouders naar bijvoorbeeld deze website: https://www.veiligheid.nl/kinderveiligheid/spelen/risicovol-spelen
Aan de slag
Zorg voor een buitenruimte en materialen die het risicovol spel voor kinderen mogelijk maken. Zie ook het blog ‘De kracht van buiten spelen’.
Voor wie meer wil lezen
Rooijen, M. & Van der Poel, L. (2019). Met oude rommel is het veel leuker spelen. Durven we het aan om onze kinderen risicovol spel te laten spelen? Pedagogiek in Praktijk 24 (109), 28-32.
