Blog
Internationale meisjesdag: genderongelijkheid op internet
Er is een nieuwe generatie meisjes opgestaan.
Een generatie die verandering in beweging zet.
En wij kunnen ze daarbij helpen. Meisje voor meisje.
Geef haar een stem, en ze zal die laten horen.
Geef haar een podium en ze laat zich zien.
Geef haar kansen en ze maakt het verschil.
Geef haar vleugels en ze zal vliegen.
Geef meisjes een eigen leven. Laat ze leren. Laat ze leiden.
Want een wereld waarin niemand wordt achtergesteld, is een wereld die vooruitgaat.
(Plan International)
Wereldmeisjesdag: Girls first
Op 11 oktober was het Internationale Meisjesdag, of Wereldmeisjesdag. Op voorspraak van Plan International hebben de Verenigde Naties deze dag in het leven geroepen. Plan International is een organisatie die wereldwijd aandacht vraagt voor de positie van meisjes. Ze doen dit vanuit het besef dat meisjes (en vrouwen) de wereld kunnen veranderen. ‘Girls first’ is hun motto. Uit onderzoek is bekend dat investeren in (bijvoorbeeld scholing van) meisjes en jonge vrouwen zeer doeltreffend is voor de economische en sociale ontwikkeling van een land.
De bedoeling van Internationale Meisjesdag is om aandacht te vragen voor de kansen van meisjes en voor de bewustwording van genderongelijkheid. In 2012 is de dag voor het eerst gehouden. Elk jaar staat er een thema centraal en dit jaar was dat de digitale wereld: Digital Generation, Our Generation. Vóór Meisjesdag op 11 oktober, doet Plan International elk jaar een wereldwijd onderzoek naar de positie van meisjes met betrekking tot het thema. Dit jaar richtte het onderzoek zich op de relatie tussen valse informatie en genderongelijkheid op internet. Vanuit Nederland doen jaarlijks 1000 meisjes mee. Hoewel de meisjes die zijn geïnterviewd voor dit onderzoek een leeftijd vanaf 8 jaar hebben en actief zijn op internet, zijn de resultaten ook belangrijk voor professionals die werken met jongere kinderen. Want zoals verderop in dit blog zal blijken, kun je al vroeg beginnen met het mediawijs maken van kinderen.
Speelt genderongelijkheid ook in Nederland?
Als je het vergelijkt met andere landen, kun je stellen dat in Nederland en andere West- en Noord-Europese landen meisjes het nog niet zo slecht hebben. Want hoewel seksisme helaas ook in Nederland nog steeds aan de orde van de dag is, scoren we toch hoog op de wereldranglijst van gendergelijkheid. Plan International en de Verenigde Naties maken zich natuurlijk meer zorgen om meisjes die worden uitgehuwelijkt, besneden, niet naar school gaan, enzovoort. Maar hoe zit het als het om digitalisering gaat? De digitalisering is nergens ter wereld groter dan in West-Europa. Hoe staat het met gendergelijkheid in de digitale wereld? Het onderzoek van Plan International ging dit jaar over de invloed van online mis- en desinformatie op de levens van meisjes. Het onderzoek heet ‘The Truth Gap’, en het blijkt dat veel meisjes niet vertrouwen op de informatie die ze vinden op internet en dat dat een negatieve invloed op hun leven heeft. Een meisje uit Ierland zegt bijvoorbeeld: ‘Ik kan me geen thema’s voorstellen waarbij valse informatie géén issue is.’
Valse informatie
Onder valse informatie verstaan we informatie die gemanipuleerd wordt om een bepaald effect te bereiken. Denk bijvoorbeeld aan thema’s als vaccineren en andere politiek gevoelige kwesties, die spelen voor alle internetgebruikers. Valse informatie die vooral meisjes raakt gaat over de positie en de rechten van vrouwen. Meisjes zijn zich ervan bewust dat informatie die over vrouwen gaat, vaak gemanipuleerd wordt. Denk aan informatie over vrouwelijke politici en aan de manier waarop de rol van vrouwen vaak wordt weggezet. Uit het onderzoek blijkt dat wereldwijd bijna 90% van de ondervraagde meisjes zich zorgen maken over valse informatie op het internet. Ze zijn bang dat ze gemanipuleerd worden. 46% van de ondervraagde meisjes zegt gestrest of angstig te zijn door valse informatie. Meisjes die daarnaast nog tot een (bijvoorbeeld etnische of religieuze) minderheid behoren, ervaren deze stress of angst nog sterker. Vaak ervaren ze internet als de enige bron waar ze informatie kunnen halen, maar 70% geeft aan nooit geleerd te hebben (op school of door familie) hoe ze valse informatie kunnen herkennen. Ze weten ook niet welke instanties of organisaties ze kunnen vertrouwen. Meisjes geven aan dat de instantie die ze nog het meest vertrouwen de landelijke nieuwszender is. Maar ook deze wordt (wereldwijd) slecht door 57% van de ondervraagde meisjes vertrouwd.
Bedreigingen en intimidatie
‘Valse informatie’ is natuurlijk een breed begrip en het klopt als je zegt dat jongens daar evengoed mee te maken krijgen als meisjes. Meisjes zijn echter extra kwetsbaar. Informatie over vrouwen en meisjes wordt meer gemanipuleerd dan die over jongens of mannen. Daarnaast is het ronselen door loverboys op internet of sexting ook valse informatie, gericht op een individu in dit geval. Jeugdigen worden dan immers misleid met onwaarheden. Dat brengt ons naar het onderzoek dat Plan International vorig jaar deed in het kader van Internationale Meisjesdag, ‘Free to be online’. Dat onderzoek ging over veiligheid op sociale media. Hieruit bleek dat 58% van de meisjes zich weleens bedreigd of geïntimideerd voelt op sociale media. Dat kan gaan van denigrerende opmerkingen tot het dreigen met verkrachting. We weten ook uit Nederlands onderzoek dat dat hier veel voorkomt. Nederlandse cijfers over sexting bij meisjes liggen rond de 14%. Bij jongens is dat drie maal minder.
Geldt dat ook voor jonge kinderen?
Gelukkig blijven onze peuters en kleuters deze gevaren nog bespaard. Maar uit het onderzoek blijkt dat meisjes van 8 jaar al geconfronteerd worden met bedreigingen of intimidaties. Meisjes zijn kwetsbaar online en het is belangrijk ze al jong te leren kritisch te staan tegenover informatie. Hier kun je in de kleutertijd al mee beginnen. Feiten checken, de bron achterhalen, een kritische geest ontwikkelen om de betrouwbaarheid van informatie in kunnen schatten, zijn hierin belangrijke aspecten. In Finland zijn ze daarin al heel ver en worden kleuters al onderwezen in mediawijsheid. Ze doen dit middels spelletjes en opdrachten om bijvoorbeeld op zoek te gaan naar valse informatie.
Wat kun je zelf doen?
Wil je aan het slag met het versterken van mediawijsheid van de kinderen in je groep? Neem dan eens een kijkje op: www.mediawijsheid.nl/lesmateriaal. Daar staan methodes voor kinderen vanaf 2 jaar om verantwoord met sociale media om te leren gaan.
In het blog ‘21ste-eeuwse vaardigheden stimuleren bij kleuters: dat gaat vanzelf!’ op de website van earlyyearsblog.nl kun je meer lezen over het kritisch leren denken van kleuters.
Bronnen:
Wereldwijd 58 procent van de meisjes slachtoffer van online intimidatie | Plan International
Extra aandacht voor cyberpesten, sexting en grooming | Nederlands Jeugdinstituut (nji.nl)
Lesmateriaal en medialessen over mediawijsheid: een handig overzicht
