Wat weet je nog van de tijd vóór je eerste herinnering?

Als ik langsga bij mijn moeder, kijken we ook altijd even naar babyfoto’s. Dit is een traditie die gestart is sinds ik onderzoek doe naar de ontwikkeling van geheugen. Ik ken de verhalen achter deze foto’s vooral dankzij mijn moeder. Toen ik afgelopen winter haar videorecorder repareerde, konden we op nieuwe manieren terugkijken. De eerste videoband die we afspeelden liet de dag zien dat mijn tweelingzus en ik thuiskwamen uit het ziekenhuis na onze geboorte. Dit was het begin van onze levensverhalen, maar ook een dag die we ons niet kunnen herinneren.

Waarom zijn herinneringen zo interessant?

Herinneringen aan specifieke gebeurtenissen vormen de basis voor onze identiteit en zelfbeeld. Hoewel kinderen extreem veel nieuwe dingen leren in de eerste levensjaren, hebben de meeste mensen pas hun eerste specifieke herinnering rond 3-4 jaar. De manier waarop herinneringen worden gevormd voor die tijd geeft belangrijke informatie over het effect dat vroege ervaringen kunnen hebben op latere ontwikkeling.

Herinneringen opslaan in het geheugencentrum

Wetenschappelijk onderzoek met dieren en mensen laat zien dat herinneringen aan onze vroegste ervaringen al worden opgeslagen in de hersenen. In mensen is dit in elk geval al te zien vanaf 1 jarige leeftijd. Deze herinneringen kunnen opnieuw worden geactiveerd door de juiste hersenpaden te stimuleren. Waarom vroege herinneringen in volwassenheid niet meer teruggehaald kunnen worden en wat er precies overblijft van deze vroege herinneringen, is nog niet zeker. Uit onderzoek met dieren blijkt dat herinneringen lastiger op te halen zijn als er nieuwe cellen aangemaakt worden het geheugencentrum van het brein. Dit gebeurt heel veel in de vroege kindertijd.

Verschillende soorten leren

Uit onderzoek blijkt verder nog dat andere vormen van geheugen, zoals leren van veelvoorkomende patronen in de wereld om je heen, al vanaf 3 maanden na de geboorte ontwikkelen. Onderzoekers denken dat dit komt doordat het brein eerst de algemene patronen in de omgeving moet leren herkennen. Dit kan dan een soort ‘basis’ vormen waarmee specifieke informatie kan worden vergeleken.

Wat onthoudt je van je eerste levensjaren?

Hoe jammer het ook is voor mijn moeder dat ik onze verjaardagsfeestjes niet heb onthouden, het is nu eenmaal zo dat mijn specifieke herinneringen aan mijn vroege kindertijd schaars zijn. Desondanks heb ik nog steeds betekenis toegekend aan de patronen die kenmerkend waren voor mijn vroege ervaringen. Denk daarbij aan het plezier dat ik heb gehad en de liefde die ik heb gevoeld.

Als je werkt met kinderen in hun vroege kindertijd, is dit een belangrijke gedachte om in je achterhoofd te houden. Het gaat niet om de specifieke gebeurtenissen, maar om de patronen die je een kind meegeeft. Kinderen gebruiken deze patronen om later specifieke gebeurtenissen mee te vergelijken en daardoor te begrijpen.

*Deze blog van Tristan Yates is oorspronkelijk geplaatst op de Baby Blog van ICIS. Het blogbericht is vertaald en bewerkt door Eline de Groot.