Het belang van voorlezen voor meertalige kinderen: vier belangrijke conclusies uit Noors onderzoek!

Deze blog van Helena Taelman is oorspronkelijk geplaatst op earlyyearsblog.eu. Het blogbericht is vertaald en bewerkt door Celeste Bekkering en Pauline Slot.

Pedagogisch medewerkers lezen vaak voor in de groep en stellen hierbij vragen. Deze gesprekken gaan regelmatig verder dan het hier en nu. Vooral voor jonge tweetalige kinderen is dit belangrijk. De Noorse onderzoekster Vibeke Grøver en haar collega’s hebben onderzoek gedaan naar tweetalige kinderen en hoe deze kinderen zo goed mogelijk ondersteund kunnen worden. Professionals uit meer dan 100 groepen die werken met 3- tot 5-jarige kinderen met 77 verschillende thuistalen deden mee aan het onderzoek. Afgelopen november gaf Vibeke Grøver een inspirerende presentatie op de Equality & Inclusion Conferentie. Hieronder noemen we enkele belangrijke conclusies uit haar onderzoek.

1. Voorlezen draagt bij aan de taalontwikkeling én de sociaal-emotionele ontwikkeling.

Een bekend voordeel van samen (voor)lezen in de groep is dat kinderen de Nederlandse taal beter leren beheersen. De resultaten van het onderzoek laten zien dat kinderen hun woordenschat uitbreidden en beter scoorden op grammatica. Maar het onderzoek liet zien dat óók de thuistaal van kinderen hier baat bij had, zoals we zullen illustreren in Punt 3. Daarnaast bleek (gezamenlijk) lezen bij te dragen aan aspecten van de sociaal-emotionele ontwikkeling, zoals de mate waarin de Noorse tweetalige kinderen zich konden verplaatsen in een ander.

2. Kies boeken die de nieuwsgierigheid en denkvaardigheden van kinderen bevorderen.

De inhoud van een boek vormt de basis voor gesprekken. Om deze reden kozen de onderzoekers voor boeken die de nieuwsgierigheid en de denkvaardigheden van kinderen bevorderden. Daarnaast worden prentenboeken (zonder woorden) aanbevolen, omdat deze zorgen voor een meer interactieve manier van voorlezen. Een bekend boek zonder tekst is het boek van Monkie, zie hieronder, wat zich goed leent voor allerlei vragen die het denken van kinderen kunnen aanmoedigen, zoals “Wat is er gebeurd? Waar zou Monkie kunnen zijn? Hoe kan Monkie weer terugkomen bij het kindje?”. Ook helpt het kinderen om zich te verplaatsen in een ander door vragen te stellen als “Hoe zou Monkie zich voelen? Hoe voelt het kindje zich?”

Als een peuter in een regenbui bij zijn moeder achter op de fiets zit, verliest hij zijn knuffelaap. Een zoektocht in de stromende regen levert niets op. De aap is namelijk intussen door een groep muizen meegesleept naar hun hol, waarna nog andere dieren ermee aan de haal gaan. Zo spelen egels met hem en pikt de ekster in zijn oog, totdat de aap flink gehavend in het water belandt. Daar wordt hij opgevist door een vriendelijke oude poppendokter, die de aap repareert en in zijn etalage zet. En op een dag vindt daar de peuter zijn geliefde knuffel terug.

3. Gebruik dezelfde boeken in de groep en thuis.

In het Noorse project mochten kinderen de boeken die werden gebruikt in de groep mee naar huis nemen. Ouders werd gevraagd om “te genieten van het samen lezen met hun kind in hun voorkeurstaal”. Aangezien drie van de vier boeken geen woorden bevatten en één boek meertalig was, waren de boeken ook geschikt om de thuistaal te bevorderen. In het onderzoek is de taalontwikkeling in de thuistaal van de kinderen onderzocht door taaltesten te ontwikkelen voor alle 77 thuistalen. Zelfs na het lezen van slechts vier boeken waren er positieve uitkomsten: de kinderen die meededen in het onderzoeksproject scoorden hoger op hun woordenschat op basis van de doelwoorden uit de boeken. Daarnaast was er ook een overdrachtseffect: kinderen die meer woorden hadden geleerd in de thuistaal, deden het ook beter op de woordenschattest in de schooltaal (in het Noors). Dit effect was echter klein.

4. Praat met ouders over de boeken

Ouders en professionals kunnen elkaar versterken om zo de taalontwikkeling van het kind te ondersteunen. Daarom hebben de onderzoekers de pedagogisch medewerkers gevraagd om de boeken aan de ouders te geven en met hen in gesprek te gaan over het boek (wat er in de groep gebeurde) en over wat ouders zelf kunnen doen in de thuissituatie. Deze gesprekken kwamen al snel minder vaak voor, maar blijven volgens de onderzoekers wel belangrijk om kinderen optimaal te ondersteunen.

Literatuur:

• Grøver, V., Rydland, V., Gustafsson, J.-E., & Snow, C.  (in press). Shared book reading in preschool supports bilingual children’s second language learning: A cluster-randomized trial. Verschijnt binnenkort in Child Development.
• Hadley, E. B., & Dickinson, D. K. (2019). Cues for word-learning during shared book-reading and guided play in preschool. Journal of child language, 46(6), 1202-1227.
• Zipoli, R. P., Jr., Coyne, M. D., & McCoach, D. B. (2011). Enhancing Vocabulary Interven-tion for Kindergarten Students: Strategic Integration of Semantically Related and Embedded Word Review. Remedial and Special Education, 32(2), 131-143.