Blog
De schaduw van een kromme boom kan nooit recht zijn (Imam Al-Ghazzali 1058-1111)
Oftewel, in moderne termen: practice what you preach. Leer kinderen het goede door zelf het goede voorbeeld te geven.
Een andere islamitische geleerde, Salman al-Odah (1955/1956 – ) antwoordt op de vraag: ‘Hoe zorg je ervoor dat je kinderen van het gebed leren houden?’: ‘Zorg ervoor dat ze van jóu houden.’
Deze uitspraken van moslimgeleerden laten zien hoe belangrijk in de Islam de ouder-kindrelatie is. De relatie tussen kind en ouders, die je ook kunt doortrekken naar professionele opvoeders, is hét instrument voor de opvoeding van kinderen. Uiteraard is dit een universeel principe, maar de Islam geeft er haar eigen woorden aan en legt hierop zeer de nadruk.
Dit blog geeft achtergrondinformatie over opvoeden binnen de Islam. Dit wil echter niet zeggen dat iedere ouder die moslim is het op deze manier zal doen. Het blijft belangrijk om iedereen als individu te zien, en om bij vragen in gesprek te gaan.
Kindbeeld in de Islam
De Islam gaat ervanuit dat het kind van nature goed is en wordt geboren als ‘onbeschreven blad’. Het kind neemt alles aan wat hem of haar gegeven wordt. Als dat goede zaken zijn, is de kans groot dat hij een goed mens wordt, maar als dat slechte zaken zijn, kan hij een ongelukkig en verloren mens worden. Dat maakt de rol van ouders en opvoeders heel belangrijk.
In de eerste jaren heeft een kind vooral liefde en genegenheid nodig. Daardoor zal het later de moeilijkheden van het leven beter aankunnen. Dit betekent overigens niet dat het kind nooit gecorrigeerd mag worden, maar dat moet altijd met liefde gebeuren. Het kind moet voelen dat er van hem gehouden wordt. Knuffelen, samen een spelletje doen, stoeien. Daar groeit en bloeit het kind van en het stimuleert het zelfvertrouwen. Liefde is wat een kind tot een goed mens maakt. Door het kind liefde en respect te geven, krijg je als opvoeder liefde en respect terug.
Islamitisch opvoeden
Het uitgangspunt bij islamitisch opvoeden is de tevredenheid van de Schepper. De wens van Allah is dat kinderen goede moslims worden. De rol van opvoeders is daarin heel belangrijk omdat zij het goede voorbeeld kunnen geven. Een goede moslim is een verantwoordelijke, praktiserende moslim die goed gedrag laat zien en zijn of haar kennis ten dienste stelt van de samenleving met het oog op het hiernamaals. Veel islamitische ouders maken daarin steeds minder verschil tussen de opvoeding van jongens en meisjes.
In de Islam wordt opvoeding in drie fases verdeeld: 0-7 jaar: spelen; 7-14 jaar: discipline/onderwijs; 14 tot 21 jaar: overleg/vriendschap. Tijdens deze fases leert het kind stapsgewijs om zijn/haar relatie met Allah vorm te geven. De ouders hebben hierin een cruciale rol omdat ze als voorbeeld dienen. De relatie tussen ouders en kind staat model voor de relatie tussen Allah en mens. Dat maakt deze relatie ook tot een onverbrekelijke. Als de relatie tussen een kind en zijn ouders om een of andere reden verbroken wordt, verbreekt voor het kind ook de relatie met God.
Fase 1 is de fase waarin het kind al spelend leert over het leven en over zijn of haar relatie met Allah. Spelen is in deze fase van cruciaal belang. Het is de manier voor het kind om zichzelf en de wereld te ontdekken. Als volwassene doe je er goed aan om veel met je kind te spelen, dat verstevigt de relatie en laat het kind voelen dat er van hem gehouden wordt.
Stimuleren tot goed gedrag
Het corrigeren van gedrag gaat vooral via belonen en positief corrigeren. Dus niet zeggen wat het kind verkeerd doet, maar op een vriendelijke en liefdevolle manier zeggen wat je wel van hem verwacht. Als het kind een complimentje krijgt, groeit het zelfvertrouwen. Berispen is niet wenselijk, ook niet van een peuter in de nee-fase. Als je kinderen teveel op hun fouten wijst, maakt dat slechts dat ze eraan wennen en zich er niet meer voor zullen schamen. Ook zullen ze hun respect voor je verliezen. Het is beter het gedrag juist te negeren, zeker als het kind zelf ook inziet dat het fout is geweest. Beter een keer teveel door de vingers zien, dan onterecht berispen, want dat schaadt het zelfvertrouwen van het kind. En zelfvertrouwen is belangrijk om de van nature aanwezige nieuwsgierigheid te voeden, zodat een kind zich verder ontwikkelt.
Tips voor de praktijk
Deze keer slechts één tip: als je niet snapt waarom een ouder iets doet, vraag ernaar. Het gevaar van een blog als deze is dat het stigmatiserend werkt voor islamitische gezinnen. Ook islamitische ouders maken op basis van allerlei verschillende overwegingen keuzes voor de manier waarop ze hun kinderen opvoeden, en niet altijd alleen op basis van wat de Islam zegt.
Hieronder een paar websites waar meer informatie te vinden is over Islam en opvoeden. Dit is zeker geen uitputtend lijstje, maar je vindt daar wel meer informatie over wat er in dit blog geschreven staat. Plus nog een hoop meer over opvoeden binnen de Islam.
Lafrarchi, N (2017) Maakt religie een verschil? Acco Leuven/Den Haag
Kroon, T en Levering, B (2015) Grote pedagogen in klein bestek Amsterdam: SWP
http://ahlalbait.nl/index.php/praktijk-en-het-leven/269-opvoeding
https://www.kleinemoslims.nl/2019/04/27/de-kenmerken-van-fase-1-0-7jr-2/
https://www.qantara.nl/psychologie/tarbiya-versus-taliem/
http://insah.blogspot.com/2011/03/tips-in-de-islamitische-opvoeding.html
