Blog
Hoe beschilderen we onze Pieten dit jaar?
Sinterklaas is er weer en daarmee de ‘Pietendiscussie’ ook. Inmiddels is wel duidelijk dat het voor kinderen niet uitmaakt welke kleur de knecht van Sinterklaas heeft. Kinderen geloven wat ze willen geloven; ze maken er immers ook een verhaal van als die knecht ineens een oom blijkt te zijn of als ze per ongeluk twee Sinterklazen tegelijk treffen. Het enige wat voor kinderen schadelijk kan zijn, is dat de discussie over hun hoofden wordt uitgevochten. Toch is die discussie nog net zo fel als vorige jaren. In dit blog een analyse van de dynamiek en een mogelijke oplossingsrichting om een goed besluit te nemen in je eigen team.
Nederland is een tolerant land
In Nederland is neutraliteit altijd een groot goed geweest. We staan bekend als een tolerant volk. Dat komt door onze geschiedenis van verzuiling: iedereen leefde in zijn eigen levensbeschouwelijke zuil en liet anderen hún leven leiden. Die grondhouding zit in onze genen. Zolang we geen last van elkaar hebben, is het prima om in elkaars buurt te wonen. Zo hebben we veel nieuwkomers verwelkomd in het verleden en dat doen we nog.
Maar nu zeggen die nieuwkomers dat zíj last hebben van de manier waarop we met elkaar omgaan. Dat is onbekend in Nederland. Dus ontstaat er een discussie: ‘Wij laten jullie met rust, laat ons ook met rust dan!’ Witte autochtone Nederlanders zeggen tegen zwarte Nederlanders: ‘Ik zie niet eens dat je zwart bent, voor mij is dat niet van betekenis.’ Maar blijkbaar is het voor de zwarte Nederlanders wél van betekenis. Wat doen we daarmee? Verven we onze Pieten gewoon zwart, want ‘het betekent niks, het betekent niet dat we discrimineren’ of gaan we op zoek naar een oplossing waar iedereen mee kan leven?
Wat er mis is met tolerantie
Tolerantie gaat ervan uit dat de eigen cultuur prima is en dat anderen recht hebben op hún cultuur, en dat die culturen prima naast elkaar kunnen bestaan. Maar als je dat te ver doortrekt, kan tolerantie leiden tot onverschilligheid. Want er is niet echt sprake van interesse in elkaar. Tolerantie is een passief gegeven, het gaat niet actief op zoek naar verbinding want daar is geen behoefte aan. Tolerantie ontloopt conflicten eerder in plaats van op zoek te gaan naar oplossingen.
De dynamiek van dominant versus anders
Witte autochtone Nederlanders zeggen: ‘De cultuur van migranten is anders dan die van ons, ze hebben andere gewoonten, dat vind ik prima (zolang ik er geen last van heb).’
Migranten zeggen: ‘Witte autochtone Nederlanders zijn de dominante cultuur en ik vind het vervelend dat ze niet écht geïnteresseerd zijn in onze cultuur.’ Witte autochtone Nederlanders zijn best geïnteresseerd in de cultuur van migranten, maar van een afstandje. Leuk om te horen, leuk om recepten van over te nemen. Maar niet nodig om echt serieus te onderzoeken, want ‘wij hebben het prima voor elkaar en we hebben hen niet nodig’. Maar dat is niet wederzijds: migranten hebben de witte Nederlanders namelijk wél nodig. Zij moeten wel degelijk de Nederlandse cultuur serieus onderzoeken om hier prettig te kunnen wonen. Dus er is geen sprake van daadwerkelijke gelijkheid. Dat is de dynamiek van ‘dominant versus anders’.
Sint en Piet als actief pluralisten
Er zijn honderden redenen om voor of tegen Zwarte Piet te zijn, maar met redeneringen of meningen wordt het probleem niet opgelost. Dat polariseert en doet aan kinderen geen goed. We moeten sámen naar een oplossing zoeken. In een dialoog waarin we iedereen (met zijn of haar verschillende achtergronden) serieus nemen. Waarin we actief op zoek gaan naar oplossingen, sámen. In België noemen ze dat ‘actief pluralisme’, een begrip dat in Nederland nog niet is ingeburgerd, maar dat te begrijpen valt als je de tegenhanger ‘passief pluralisme’ vergelijkt met tolerantie. Tolerantie is niet genoeg, we moeten doelbewust en actief op zoek naar conflictgebieden en die samen oplossen. En dat geldt dus ook voor de kleur van onze Pieten!
De dialoog
Een effectief middel om actief pluralistisch overeenstemming binnen je team te bereiken over de kleur van de Pieten, is de dialoog. Een dialoog is iets anders dan een discussie. Een discussie gaat over meningen en gelijk krijgen. In een dialoog gaat het niet om meningen, maar om ervaringen, je probeert elkaar te begrijpen. Je zoekt overeenkomsten en je kijkt waar je samen op kunt trekken. In een dialoog zorg je er voor dat iedereen aan het woord komt, en niet alleen degenen die het hardste roepen.
Tips om een goede dialoog te voeren
Zet het thema op de agenda, ga het niet uit de weg.
Voer een échte dialoog: let erop dat je niet verzandt in het uitwisselen van meningen, waardoor je in een discussie belandt, maar wissel daarentegen ervaringen uit. Heb het over wat het thema met je doet in plaats van wat je ervan vindt.
Probeer een besluit op basis van een meerderheidsstandpunt te vermijden: zoek een oplossing waarin iederéén zich kan vinden.
Lees- en kijktips:
Het dossier ‘Actief pluralisme’ op www.humanistischverbond.be
Animatiefilmpjes over het voeren van een dialoog in een polariserende omgeving op www.insidepolarisation.nl
