Blog
Inclusief onderwijs in een vrije school: een interview met Waldorf aan de Werf – Deel 2
In de vorige blog heb je kennis gemaakt met leerkracht Renske Kessler en de Waldorfschool aan de Werf. Hier kun je lezen hoe zij hun onderwijs inrichten vanuit inclusie. In dit tweede deel praten we verder over wat deze vorm van onderwijs doet met de kinderen en wat er nodig is in het docententeam. We sluiten af met concrete tips om zelf aan de slag te gaan met inclusie.
Wat zie je bij de kinderen? Welke reacties of meerwaarde zie je bij hen?
Renske: “Kinderen lijken het heel gewoon te vinden. Omdat kinderen de dingen nemen zoals het is. Daarom is het belangrijk dat jij het zelf voorleeft, tenslotte je creëert iets voor de toekomst. Op deze school zaaien we en we hoeven niet te weten wat het resultaat is, dat is niet aan ons. Onze wens is dat de kinderen zich ontwikkelen als wereldburgers, die met een open blik de wereld inkijken en met een open hart vragen durven te stellen. En dat ze opgroeien met het gevoel dat ze er mogen zijn zoals ze zijn. Om een voorbeeld te geven: toen ik het boek Prinses Arabella voorlas, vroeg een meisje uit mijn klas ‘kunnen donkere meisjes ook prinses worden?”
Welke vragen stellen jullie jezelf als team?
Renske: “We bevragen elkaar. Zo gaan we op zoek naar de essentie van een verhaal of feest. Waar gaat het over? Is dit wat we de kinderen willen meegeven? We hebben gesprekken met elkaar over wat ieder vindt. De ruimte om te delen wat je vindt, moet je voelen binnen een team. En Die veiligheid moet er zijn voor iedereen en we gaan er geen beslissing erdoorheen douwen. Hierbij is het heel belangrijk dat je naar elkaar kunt luisteren, dat betekent open staan voor de visie van de ander en samen iets onderzoeken. Wanneer iemand een inhoudelijk stuk geschreven heeft of een idee heeft, dan buigen we ons erover. Het is een project waar we steeds aan schaven.”
“We vragen ons als team steeds af: is dit inclusief? Is dit wat wij willen, is dit waar het ons om gaat en is dit wat de wereld van ons vraagt? Het is work in progress. Tegelijkertijd is het een worsteling. Omdat we eigenlijk heel veel willen, maar niet alle mogelijkheden hebben. We hebben een klein team en een nieuwe locatie. Daarom vragen we ons ook vaak af: is dit haalbaar?”
“We denken samen echt kritisch na over onze pedagogiek en durven ook heilige huisjes te bevragen. Zo hebben we de ochtendspreuk ‘liefdelicht der zon’ van Steiner herschreven. Dat is wel een heilig huisje in de antroposofie. We hebben het woord ‘God’ eruit gehaald. Daar hebben we maanden over gedaan en steeds opnieuw met elkaar in gesprek gegaan en eraan schaven tot het klopt. Het is deels ook een intuïtief proces dat zich afspeelt tussen jou, het team en de geestelijke wereld.”
Originele tekst Nieuwe tekst
‘Het liefdelicht der zon, Het liefde – Licht van de Zon
Verheldert mij de dag; Maakt helder mijn dag
De geestesmacht der ziel De glans van mijn Ziel,
Geeft kracht aan hand en voet; Geeft kracht aan hand en voet
In de lichtglans van de zon Binnen in de stralen van de zon
Vereer ik diep, o God, voel ik liefde en dankbaarheid
De mensenkracht, die Gij die ik ontvang voor mijzelf,
In mijn ziel voor alle mensen
Vol goedheid hebt geplant, voor alles dat leeft hier op aarde.
Opdat ik ijverig werken
En gretig leren kan.
Van U stamt licht en kracht,
Tot U strome liefde en dank.
Welke tips heb je voor andere scholen/organisaties die meer inclusief willen werken?
Renkse: “Collega’s (van de vrije school) mogen komen om uit te wisselen en het gesprek erover te voeren. We zijn pioniers en we hebben een voortrekkers functie. Er zijn veel dingen die we nog niet weten, want het is geen standaard recept. Omdat iedere school zijn eigen geschiedenis, team en leerlingen heeft zal het andere dingen tegenkomen, maar door de gesprekken komen er inzichten en komen mensen tot zelfonderzoek. En dat nodigt weer uit tot creativiteit en ruimte voor beweging en vernieuwing. Daarin kan een ieder een eigen invulling aan geven. Ikzelf bijvoorbeeld, voel me heel verbonden met advent en dat kan ik mooi vervlechten met Chanoeka in mijn klas.”
De tips van Renske op een rijtje:
- Gewoon starten. Je gaat met een bepaalde intentie dit traject in. Dat vraagt veel aandacht en het mooie is dat je kleine stapjes mag maken. Het vraagt openheid en durven onderzoeken. Terug te komen om jezelf. En Jezelf toestaan dat je iets niet weet. Wissel uit en niet wachten tot iemand zegt ‘nu heb je alles verzameld’. Maar ga gewoon beginnen.
- Begin klein. Ouders zijn zo enthousiast over de feesten, dat vele ouders vragen we hun feest ook kunnen vieren. Maar we zijn een klein team. Het is snel te veel en het is een valkuil om te veel te doen. Daarom moeten we moeten keuzes maken. Sommige feesten vieren we schoolbreed en andere feesten vieren we in sommige klassen wel en andere klassen niet, afhankelijk van de kinderen in de klas. We wisselen de feesten ook per jaar af. Het ene jaar dit feest en het andere jaar een ander feest.
- Doe veel samen met het team en de ouders. Wij hebben gelukkig veel inbreng, ondersteuning, betrokkenheid en praktische hulp van ouders bij de school. Het gesprek met ouder is belangrijk, we hebben hen nodig voor hun visie, inbreng en dit samen te dragen. (Maar laat er ook een heldere grens zijn dat het de leerkrachten zijn, die uiteindelijk de knopen doorhakken en de beslissingen nemen.)
- Als team moet je vertrouwen in elkaar hebben. Dat je mag een andere mening hebben, dat is het meest spannend. Mensen kunnen vanuit idealen gepassioneerd worden in het gesprek. Maar het is juist belangrijk om ruimte te houden om elkaar te bevragen en samen te onderzoeken.
